Raad van State kritisch over wetsvoorstel VBAR
Door Charlotte van den Dungen
Laatste update: 30 november 2024
De Raad van State, het adviesorgaan van de regering, heeft begin november 2024 kritisch advies gegeven over de Wet verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties (VBAR). Deze wet, die tot doel heeft schijnzelfstandigheid tegen te gaan, wordt door de wetgever gezien als een codificatie van bestaande rechtspraak. De Raad van State concludeert dat de wet in zijn huidige vorm beperkte duidelijkheid biedt en niet voldoende bijdraagt aan de aanpak van schijnzelfstandigheid of een fundamentele hervorming van de arbeidsmarkt.
Belangrijke punten uit het advies
Geen verduidelijking: De beoordeling van de arbeidsrelatie blijft afhankelijk van de specifieke omstandigheden. Dit maakt het lastig om een eenduidige afbakening tussen zelfstandigen en werknemers te realiseren. De regering beoogt met het wetsvoorstel de holistische toets in de jurisprudentie te vervangen door een wettelijk toetsingskader waarbij twee hoofdelementen centraal staan: ‘werkinhoudelijke en organisatorische aansturing’ en ‘werken voor eigen rekening en risico’. En bij een gelijkspel zou de persoon van de ondernemer de doorslag moeten geven. De raad van State begrijpt de wens van de regering om de beoordeling van de arbeidsrelatie beter inzichtelijk en hanteerbaar te maken, maar vraagt zich hardop af of die doelen gehaald worden.
Aldus de Raad van State: “Het voorgestelde toetsingskader suggereert een mate van exactheid die, gelet op het casuïstische karakter van de beoordeling van een arbeidsrelatie, moeilijk waargemaakt kan worden. Hoewel de hoofdelementen en indicaties verduidelijken welke elementen van belang zijn bij de beoordeling van een arbeidsrelatie, zullen de feiten en omstandigheden van het geval uiteindelijk beslissend blijven. Dit geldt te meer nu in het wetsvoorstel geen duidelijke rangschikking wordt aangebracht in het gewicht dat aan een bepaald element, al dan niet op basis van nadere uitwerking, toekomt.”
Rechtsvermoeden beperkte impact: Het rechtsvermoeden bij een laag uurtarief biedt een aanknopingspunt. Maar in de praktijk kan het lastig zijn voor werkenden om naar de rechter te stappen.
Onvoldoende aandacht voor gevolgen: Gevolgen van een mogelijke herkwalificatie kunnen ingrijpend zijn, zoals hoge pensioenlasten en sociale premies. De Raad van State adviseert dan ook om de impact op werkenden en werkgever beter te adresseren.
Geen fundamentele hervorming
De Raad van State benadrukt dat een bredere herziening van het sociaal zekerheidsstelsel noodzakelijk is om de kloof tussen zelfstandigen en werknemers te dichten en de arbeidsmarkt toekomstbestendiger te maken.
Minister Van Hijum heeft eind november 2024 laten weten dat hij nog eens grondig naar het wetsvoorstel gaat kijken. Hij wacht daarnaast ook op de uitspraak van de Hoge Raad in de Uber-kwestie. De minister sloot tijdens het debat niet uit dat hij de wet VBAR gaat opknippen, in die zin dat het rechtsvermoeden bij een laag uurtarief al sneller ingevoerd gaat worden.