Zzp’er blijkt werknemer: werkgever wees je bewust van de gevolgen!

De vraag ‘zzp’er of werknemer?’ houdt de gemoederen al enige tijd flink bezig. In aanloop naar het opheffen van het handhavingsmoratorium door de Belastingdienst per 1 januari jl. zijn veel bedrijven veiligheidshalve maar afgestapt van het werken met zzp’ers. In veel gevallen is dat onnodig (en onverstandig). Daarnaast hebben veel bedrijven hun overeenkomsten langs de lat van het Deliveroo-arrest gelegd. Dat is wel verstandig. De Belastingdienst onderzoekt namelijk ook aan de hand van de Deliveroo-criteria of er sprake is van een dienstverband.

In ons kennisdossier ZZP vind je verschillende voorbeelden van uitspraken, waarin er de ene keer wordt geoordeeld dat er sprake is van een overeenkomst van opdracht en de andere keer van een arbeidsovereenkomst.

Als jouw bedrijf dus werkt met zzp’ers en je hebt nog niet helder hoe jullie specifieke verhouding kwalificeert, is het raadzaam om hier werk van te maken. In de praktijk zien we namelijk regelmatig dat als een opdrachtgever de overeenkomst beëindigt, de opdrachtnemer dreigt met een gang naar de rechter. Als het dan tot een procedure komt en de rechter gaat daarin mee, dan zijn de juridische gevolgen groot.

Overeenkomst verschiet van kleur: juridische gevolgen

Als de rechtbank (of de Belastingdienst) oordeelt dat een zzp’er feitelijk een werknemer is, en de overeenkomst daarmee van kleur verschiet, krijgt de zzp’er namelijk (met terugwerkende kracht) dezelfde rechten als een werknemer. En de opdrachtgever krijgt (met terugwerkende kracht) dezelfde verplichtingen als een werkgever. Dit brengt dit verschillende gevolgen met zich mee:

1. Loonheffingen en sociale premies

De Belastingdienst kan met terugwerkende kracht tot vijf jaar naheffingsaanslagen opleggen voor loonheffingen en sociale premies. Dit betekent dat je als werkgever alsnog loonheffingen moet afdragen over de periode dat de zzp'er als werknemer had moeten worden beschouwd. Overigens vordert de Belastingdienst in 2025 slechts terug tot 1 januari 2025.

Veel opdrachtgevers denken nog dat een en ander ‘niet zo’n vaart zal lopen’, omdat de Belastingdienst nog geen boetes oplegt. Maar deze houding kan je duur komen te staan, want naheffingsaanslagen worden wel degelijk opgelegd. Bovendien kan de Belastingdienst proberen het model van jullie overeenkomst van opdracht proberen te herkwalificeren. Dit raakt niet alleen die ene opdrachtnemer, maar potentieel alle opdrachtnemers met wie je samenwerkt. En daarmee wordt je exposure ook veel groter.

Voor de zzp'er betekent deze herkwalificatie als werknemer onder meer een verlies van fiscale voordelen die verbonden zijn aan het ondernemerschap. Denk hierbij aan de zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-winstvrijstelling.

2. Ketenregeling en ontslagbescherming

Als een zzp’er wordt aangemerkt als werknemer, bestaat de kans dat alle opvolgende opdrachtovereenkomsten worden aangemerkt als tijdelijke arbeidsovereenkomsten. Op grond van de ketenregeling kan dan mogelijk een overeenkomst voor onbepaalde tijd zijn ontstaan.

Daar komt bij dat een werknemer met een vaste arbeidsovereenkomst ontslagbescherming geniet. Dit betekent dat de overeenkomst plotseling veel minder makkelijk kan worden opgezegd. Het betekent ook dat als de opdrachtgever de overeenkomst al had opgezegd, die opzegging kan worden beschouwd als een ontslag (al dan niet op staande voet). In vrijwel geen enkel geval voldoet de werkgever dan aan de vereisten. Dit betekent dat de werknemer de rechter kan vragen het ontslag te vernietigen. Het gevolg hiervan is dat de werkgever de werknemer weer terug in dienst moet nemen of een hoge billijke vergoeding (naast de transitievergoeding) moet betalen.

3. Loon en cao

Daarnaast kan de werknemer een loonvordering instellen als het salaris hoger zou zijn dan het honorarium dat hij heeft ontvangen als zzp’er. Bovendien kan de werknemer dan aanspraak maken op eventuele overwerkvergoedingen, onregelmatigheidstoeslagen en een dertiende maand. Dit alles kan tot wel vijf jaar terug.

Het kan ook zo zijn dat de werknemer aanspraak maakt op een salaris ter hoogte van de afgesproken maandelijkse vergoeding (en de wettelijke verhoging voor te laat betalen), zoals in deze zaak van een waarnemend intensivist tegen een ziekenhuis. In dat geval kan het salaris erg hoog uitpakken, omdat de vergoedingen voor zzp’ers in veel gevallen hoger liggen dan het salaris van werknemers. Als werkgever kan je dan niet zomaar verrekenen als het uurloon in de cao lager is.

4. Pensioen

Dan het pensioen. Als een zzp’er een werknemer blijkt, riskeert de opdrachtgever een vordering van een bedrijfstakpensioenfonds. Bijvoorbeeld als er sprake is van een verplichte deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds of als de werkgever aan de (andere) werknemers een pensioentoezegging heeft gedaan. Het pensioenfonds kan daarbij (veel) verder gaan dan vijf jaar terug.

5. Verzuim

Anders dan zzp’ers hebben werknemers in de eerste 104 weken recht op loondoorbetaling tijdens ziekte. Ook mag een werknemer in deze periode niet ontslagen worden en heeft de werkgever re-integratieverplichtingen. Is de zzp’er dus ziek geweest of ziek ‘uit dienst’ gegaan? Dan kan hij aanspraak maken op loondoorbetaling, maar ook afdwingen dat hij weer terug in dienst wordt genomen. En heb je als werkgever niet aan de re-integratieverplichtingen voldaan? Dan kan het UWV je na 104 weken een loonsanctie opleggen.

6. Vakantie

Tot slot heeft een werknemer recht op een aantal (doorbetaalde) vakantiedagen en vakantiegeld. Als zzp’er heb je hier geen recht op. Verschiet de overeenkomst van kleur? Dan kan de werknemer hier ook aanspraak op maken.

Conclusie

Als je niet voor verrassingen wilt komen te staan, is het raadzaam om te (laten) beoordelen hoe de relatie met jouw zzp’er(s) kwalificeert: als een échte overeenkomst van opdracht of als een arbeidsovereenkomst. Doe je dit niet én heb je in de overeenkomst ook niets afgesproken over verhaalsmogelijkheden bij een herkwalificatie? Dan kan die herkwalificatie wel eens flink in de papieren gaan lopen.

Als je hier vragen over hebt, of twijfelt, neem dan vooral contact op met DT Advocaten. Wij hebben veel ervaring met het zzp-vraagstuk en kunnen min de meeste zaken snel een beoordeling geven.