Eigenaar van de data? Nee dus, wel van de database

Door Henk van Amerongen 

De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie oftewel Artificial Intelligence (AI) gaan steeds harder, vooral ook omdat er steeds meer data beschikbaar komen. Volgens experts zullen rond 2025 naar verwachting wereldwijd elke dag 463 exabytes aan data worden verwerkt, wat gelijk staat aan 212.765.957 dvd’s per dag. Daarbij rijst dan ook de vraag wie er eigenaar is van data? 

Om in juridische zin van eigendom te kunnen spreken moet er een zaak zijn waar iemand eigenaar van is. Dat kan een tastbaar voorwerp zijn of wanneer het niet gaat om een tastbaar voorwerp om een recht op een vermogensrecht, zoals bij een auteursrecht of een octrooi. Data zijn echter niet tastbaar en zijn ook geen vermogensrecht an sich. Op data/digitale bestanden is dus geen eigendom mogelijk.     

Databankenwet

Dat ligt echter anders wanneer de data bij elkaar worden gebracht en op systematische wijze worden geordend, waarbij het systeem doorzoekbaar wordt met één of meer hulpmiddelen. In dat geval is er sprake van een databank of database, die wel beschermd wordt op basis van de Databankenwet, mits de bestanddelen van de databank zelfstandige elementen vormen en er een substantiële investering in de databank is gedaan bij de verkrijging, controle of presenstatie.  

Een sprekend voorbeeld van een dergelijke database is Funda, waarop gezocht kan worden naar huizen die in een plaats of straat te koop staan in een bepaalde prijsklasse met bepaalde kenmerken.  

Auteursrecht

Op de afzonderlijke elementen in de databank, kan dan verder nog bescherming via het auteursrecht rusten, wat maakt dat die afzonderlijke elementen niet zonder toestemming van de auteursrechthebbende mogen worden gebruikt. Denk daarbij aan het auteursrecht van de fotograaf op de afzonderlijke foto’s in een databank of daarin opgenomen video’s van een videomaker.  

Als er sprake is van een databank die aan de bovengenoemde beschrijving voldoet, dan biedt dit de eigenaar bescherming tegen ongeautoriseerd gebruik. Zo gaf een uitgeverij de Supermarkt Gids uit, waarin alle supermarkten van Nederland waren gerangschikt per dorp of stad en waarin onder meer melding wordt gemaakt van de formule, de organisatie, de eigenaar/bedrijfsleider en het vloeroppervlak. Ondernemers konden een abonnement op de Supermarkt Gids afsluiten om toegang tot de databank te verkrijgen. Een bedrijf dat handelde in wijn en geen abonnement had afgesloten voor de Supermarkt Gids, gebruikte de adresgegevens in de databank van de Supermarkt Gids voor het verzenden van een mailing. Die ging echter ook naar controleadressen van de uitgever, waarmee het ongeautoriseerde gebruik kwam vast te staan en het wijnbedrijf gedwongen werd de gegevens niet opnieuw te gebruiken en een vergoeding te betalen voor het ongeautoriseerde gebruik. 

Wet bescherming bedrijfsgeheimen

In bedrijfssituaties kan bovendien de Wet bescherming bedrijfsgeheimen bescherming bieden tegen het kopiëren van data. Daarbij moet het dan wel gaan om gegevens die niet algemeen bekend of toegankelijk zijn, handelswaarde hebben en waarbij de eigenaar redelijke maatregelen heeft genomen om het bedrijfsgeheim te beschermen. Bijvoorbeeld door in contracten waarbij gegevens worden gedeeld, voorwaarden aan het gebruik te stellen en daaraan boetes te verbinden bij overtreding. 

Hoewel er dus geen sprake is van eigendom van afzonderlijke data kan het samenbrengen van gegevens in een databank toch de nodige bescherming bieden tegen niet-toegestaan gebruik van uw eigen data in een databank. Dat kan dan via de Databankenwet, via de Wet bescherming bedrijfsgeheimen dan wel het auteursrecht voor de afzonderlijke bestanddelen in de databank. 

#databank #database #ai #wet #bescherming #bedrijfsgeheim #auteursrecht